49 yıl önce bugün hip-hop doğdu. O gün yaşanan olaylardan sonrasındaki dönüşümüne hip-hop’ın geçmişini filmlerle birlikte ele alıyoruz.
Zeynep SİPAHİ / [email protected]
11 Ağustos 1973 ve hip-hop dünyaya geldi. Evet, tıpkı bir çocuğun doğum günü gibi, neredeyse yükselen burcunu hesaplayabileceğimiz kadar net biliyoruz hip-hop’ın doğuşunu. Peki o gün neler yaşandı? Gelin hip-hop’ın devrim yaratan evrimini yaşanan olaylar ve filmlerle beraber keşfedelim.
Altkültür olarak doğup yıllar içerisinde ana akım haline gelen hip-hop’ın geçirdiği evrim yadsınamaz bir gerçek. Müziği, dansı, modayı ve dili dönüştüren bu yaşam tarzı Bronx’tan tüm dünyaya zamanla yayıldı. Farklı kültürlerle temas ettikçe kendisi de bir bukalemun misali değişime uğradı. Bugün geldiğimiz noktada geriye dönüp baktığımızda dünya çapında nasıl bir kültürel hareket haline geldiğini daha da net görebiliyoruz.
Hip-hop’ın “büyük patlama” anı
Her şey 1973 yılının sıcak bir gününde Bronx’ta başlıyor. 18 yaşındaki Clive Campbell adlı bir gencin kız kardeşi için evde verdiği parti hip hop’ın “Büyük Patlaması” olarak kabul ediliyor. DJ Kool Herc lakabıyla tanınan Campbell o gece partide 1970’li yılların revaçta olan disko-pop şarkıları yerine funk ve soul müziğin davul ve bas dışında diğer bütün enstrümanların durduğu “break” adı verilen bölümlerinden oluşan özel bir DJ set çalıyor ve o geceden sonra hiçbir şey eskisi gibi olmuyor. Bu hem hip-hop’ın hem de break dansın tohumlarının atıldığı gece oluyor.
Dönüşüm başlıyor
Hip-hop’ın ilk zamanlarında bütün iş DJ’lere düşüyordu. MC’ler yani mikrofonu elinde tutanlar ise sadece kalabalığı coşturmak için sahnede varlardı. Ardından kafiyeli kısa sözler işin içine girmeye başladı ve bu da MC’lerin önlenemez yükselişinin yolunu açmış oldu. Spontan şekilde yapılan ve sadece dinlendiği an deneyimlenen bir müzik olması ise zamanla yerini şarkı sözlerine ve rap müziğin doğuşuna bıraktı. Bu değişim 1979 yılında prodüktör Sylvia Robinson’un New Jerseyli üç genci bir araya getirmesiyle oldu. The Sugarhill Gang adlı grubun groove melodilere sözlerin eşlik ettiği ilk albümü “Rapper’s Delight”, o güne kadar spontan olarak icra edilen müziğin kayda alınmasıyla yeni bir dönemi başlattı.
Azınlıkların açlık, fakirlik, adaletsizlik gibi toplumsal sorunları şiirsel bir dile dökerek sesini yükseltmesi ise 1982 yılında Grandmaster Flash & The Furious Five’ın “The Message” adlı albümüyle gerçekleşti. Ve böylece 70’li yılların parti müziği haline gelen hip-hop günümüzdeki haline evrildi.
Yükseliş dönemi
Özellikle 1980 ve sonrasında doğanların az çok aşina olduğu isimlerle birlikte hip-hop’ın yükseliş dönemi başladı. ‘Walk This Way’ ve ‘It’s Like That’ desek, hepinizin Run-DMC yanıtını heyecanla vereceğine eminiz. Run-DMC’den Def Jam’e hip-hop adeta altın çağını yaşamaya başladı o dönemde. 2000’li yılların başına geldiğimizde ise bir dönem hepimizin diline dolanan şarkılarıyla Eminem çıkış yaptı. Tupac Shakur, Jay-Z gibi isimlerle birlikte ise hip-hop’ın yeni bir formu olan “gangsta rap” ortaya çıktı.
“Hip-Hop Evolution” belgeseline eleştiri okları
“Hip-Hop Evolution” belgeseli hip-hop kültürünün ve rap müziğin evrimine ışık tutuyor. Bugüne kadar rap müzik ve hip-hop ile ilgili onlarca belgesel çekildi, ancak genel bir bakış açısı sunan, “Nereden nereye” dedirten bu belgesel 1970’li yıllardan günümüze bütün değişimi gözler önüne seriyor. Kool Herc’ten Ice Cube’a, Puff Daddy’den Snoop Dogg’a hip-hop dünyasının efsane isimlerine yer veren “Hip-Hop Evolution” belgeseli 2017 yılında Emmy Ödülleri’ne layık görülse de özellikle ilk sezonda eleştiri oklarına maruz kaldı. Toplumsal cinsiyet eşitliğinden her geçen gün daha çok bahsedilirken ve bu konuda çeşitli farkındalık ve sosyal sorumluluk çalışmaları yapılırken, “Peki, hip-hop dünyasının kadınları nerede?” sorusu haklı olarak sorulmaya başlandı. Shad konuyla ilgili olarak, “Denemediğimizden değil, ama ilk sezonda bazı büyük kadın sanatçılara yer veremedik. Bu ilk sezonun en büyük başarısızlığıdır. Kadınlar hip-hop’ın başlangıcından itibaren vardı ve ilk sezonda buna değinmeliydik” açıklamasında bulunarak en azından eleştiri oklarını kıl payı da olsa başından savmayı başarmıştı.
Hip-hop’ın tarihini ele alan yapımlar
Tupac: Resurrection
25 yaşında uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetmiş olsa da 75 milyonun üzerindeki albüm satışıyla En Çok Satan Müzik Sanatçıları listesine giren hip-hop sanatçısı Tupac Shakur’un hayatını konu edinen bu belgeseli mutlaka izlemenizi öneririz.
Notorious
Tupac’tan bahsetmişken, Notorious B.I.G’e değinmeden geçmek olmazdı. Meşhur West Coast ve East Coast çekişmesinden ötürü Tupac’a suikast düzenleyebileceği düşünülen Notorious B.I.G lakaplı Christopher Wallace, bu olaydan altı ay sonra öldürülmüştü. Bu biyografi onun hayatına ve yaşadıklarına ışık tutuyor.
Rapture
Logic’ten Nas’a, 2 Chainz’den A Boogie Wit Da Hoodie’ye ünü dünya çapına yayılmış olan hip-hop dünyasının en etkileyici isimlerine yer veren “Rapture”, sanatçıların arkadaş ve aileleriyle birlikte özel hayatlarını konu edinirken, hip-hop’ın küresel düzeyde nasıl bir etki yarattığını da ele alıyor.
Krush Groove
Bu belgeseli seyrederken şaşkınlık yaşayacağınızı ve çok eğleneceğinizi garanti ederiz. Çünkü hip-hop’ın altın çağı olarak geçen 80’li yıllarda çekilmiş olan “Krush Groove”da Run-DMC’den Beastie Boys’a Fat Boys’dan Sheila E.’ye bütün yıldız isimlerin gençlik hallerine tanıklık edebiliyorsunuz.
Dave Chappelle’s Block Party
Geçmişten günümüze, yani Kanye West, Wyclef Jean ve The Roots rüzgarlarının estiği 2000’li yıllara ışınlanıyoruz bu sefer. “Dave Chappelle’s Block Party”, ödüllü yönetmen Michel Gondry imzası taşıyor. 1973 yapımı “Wattstax” belgeselinden ilham alınarak yapılan bu filmde hem müzik hem de komedi iç içe.
Boyz N The Hood
John Singleton’un yönetmenliğini üstlendiği bu film adını Eazy-E’nin 1988 yılında çıkardığı ilk solo çalışmasından alıyor. Akademi Ödülleri’ne de aday gösterilen film, üç arkadaşın hikayesini konu edinirken, Ice Cube başrolde karşımıza çıkıyor.
Straight Outta Compton
1987 yılında beş genç adam hayata dair hayal kırıklıklarını ve öfkelerini ellerindeki en güçlü silahla yani müzikle dile getirmeye başlarlar. N.W.A adlı rap grubunun yaşadıklarını konu edinen bu film gerçekleri gözler önüne seriyor.